Krótka historia, treść i układ Pontificale Romanum

Pontyfikał Rzymski (Pontificale Romanum) zawiera teksty i rubryki dotyczące tych obrzędów, które tradycyjnie są zastrzeżone dla biskupów, chociaż niektóre z nich mogą czasami być delegowane na inne stopnie duchowieństwa. Tradycyjny układ (od końca XIII wieku) dzielił księgę na trzy części.

• Pierwsza z nich zawiera obrzędy sakramentu bierzmowania, po których następują święcenia kapłańskie według poszczególnych stopni, począwszy od tonsury. Są to pogrupowane błogosławieństwa lub konsekracje, które odprawia się za pomocą rytuałów analogicznych do tych stosowanych w sakramencie święceń, takich jak błogosławieństwo opata lub przełożonej, konsekracja zakonnicy i koronacje królewskie.
• Część druga, zawiera rytuały poświęcenia budynku kościoła w jego różnych częściach oraz błogosławieństwa jego wyposażenia, które zgodnie ze starożytnym zwyczajem są zastrzeżone dla głowy diecezji.
• Trzecia część zawiera ceremonie związane z konkretnymi wydarzeniami z życia Kościoła, takimi jak obchody synodu czy wizytacja parafii, które oczywiście z definicji należą do kompetencji biskupów.

Formuły liturgiczne takich ceremonii zawarte były pierwotnie, wraz z modlitwami mszalnymi, w księgach zwanych sakramentarzami, pierwotnej formie mszału, który zawierał jedynie właściwe części celebransa. Sakramentarze te były pochodzenia rzymskiego, ale w czasach Karolingów zostały sprowadzone do Francji i zachodnich Niemiec, gdzie zostały wzbogacone i rozszerzone poprzez dodanie lokalnego materiału. W tym samym okresie zaczęto stopniowo oddzielać teksty i rubryki dotyczące ceremonii biskupich od sakramentarzy i gromadzić je w zbiorach zwanych pontyfikałami; ponieważ takie rytuały mógł odprawiać wyłącznie biskup, potrzebny był tylko jeden ich egzemplarz na diecezję, podczas gdy w średniowieczu potrzeba było znacznie więcej mszałów, ponieważ liczba księży i mszy stale rosła.

Podstawą tradycyjnego Pontyfikału jest zestawienie, powstałe w zachodnioniemieckim mieście Moguncja w połowie X wieku i przyjęte w Rzymie na początku XI.

Źródło: https://www.newliturgicalmovement.org/2013/02/compendium-of-1961-revision-of.html

Spist treści Pontificale Romanum editio typica 1961-1962:

Introduzione

1. Il Pontificale Romanum secondo l'editio del 1961-1962
    1.1. Struttura contenutistica
    1.2. Prospettive per un'approfondita conoscenza
2. Una linea di continuita nella perenne inovitas della liturgia
3. La presente edizione
4. Conclusione

PONTIFICALE ROMANUM

Pars Prima

Decretum
Litterae apostolicae
Ad lectorem - De resuco Pontificali
De Confirmandis
De Ordinibus conferendis
De Clerico faciendo
De minoribus Ordinibus
    De Ordinatione Ostiariorum
    De Ordinatione Lectorum
    De Ordinatione Exorcistarum
    De Ordinatione Acolythorum
De sacris ordinibus in genere
    De Ordinatione Subdiaconorum
    De Ordinatione Diaconorum
    De Ordinatione Presbytetorum
    De consecratione Electi in Episcopum
    De pallio
De Benedictione Abbatis
    De Benedictione Abbatis auctoritate apostolica
    De Benedictione Abbatis auctoritate Ordinarii
De Benedictione Abbatisae
De Benedictione et Consecratione Virginum

Pars Secunda

Decretum
Ordo ad Benedicendum et Imponendum primarium
    Lustratio loci in quo ecclesia fundatur
    Benedictio primarii lapidis
    Impositio primarii lapidis
Ordo ad Ecclesiam Dedicandam et Consecrandam
    Lustratio et dedicatio ecclesiae
    Deposito reliquiarum
    Consecratio ecclesiae et altaris
    De Missa
Ordo ad ecclesiam benedicendam
    Ecclesiae benedictio
    De Missa
Ordo ad altare consecrandum sine ecclesiae dedictione
    Lustratio altaris
    Deposito reliquiarum
    Consecratio altaris
    De Missa
Ordo ad altare portatile consecrandum
    Lustratio altaris
    Deposito reliquiarum
    Consecratio altaris
Ordo ad campanam consecrandam
    Lustratio campanae
    Consecratio campanae
Ordo al coemeterium benedicendum
    Coemeterii benedictio
    De Missa
Ordo ad reconciliandam ecclesiam violatam
    Ecclesiae reconciliatio
    De Missa
Ordo ad reconciliabdum coemeterium violatum
    Coemeterii reconciliatio
    De Missa
Ordo ad patenam et celicem consecrandum
Benedictio antimensii seu lintei loco tabulae in celebratione Missae adhibendi
Benedictio Vasorum sacrorum et Ornamentorum Ecclesiae vel Altaris in genere
Benedictio tabernaculi, pyxidis, ostensorii, thecae
Benedictio Tobalearum Altaris
Benedictio corporalis
Benedictio pallae
Benedictio purificatorii
Benedictio sacerdotalium indumentorum in genere
Benedictio specialis cuiuslibet indumenti
Benedictio novae Crucis
Benedictio Crucis pectoralis
Benedictio imaginis B. Mariae Virginis
Ordo ad imaginem B. Mariae Virginis coronandam
Benedictio imaginum Sanctorum
Benedictio capsarum pro reliquiis includendis
Ordo ad faciendam aquam benedictam "ordinarium"
Ordo ad faciendam aquam benedictam "gregorianam"
Benedictio incensi in altaris consecratione comburendi
Benedictio tobalearum, vesorum et ornamentorum ecclesiae et altaris
Benedictio tobalearum, vasorum et ornamentorum altaris

De Consecratione Altaris, cujus sepulcrum Reliquiarum est in medio summitatis stipitis
De Altaris portatilis Consecratione
De Altarium portatilium Consecratione
Formula Brevior Consecrationis Altarium Portatilium

Pars Tertia

De Publicatione Festorum mobilium in Epiphania Domini
De Officio in Feria V Cenae Domini
Ordo ad Synodum
De Itineratione Praelatorum
Ordo ad Recipiendum Processionaliter Praelatum vel Legatum
Ordo ad visitandas Parochias
De Officio quod post Missam solemnem pro defunctis agitur

Appendix

Pontificalis ritus pro Baptismo parvulorum
Pontificalis ritus pro Baptismo adultorum
    [...] pro supplendis omissis super infantem baptizatum
    [...] pro supplendis omissis super adultum baptizatum
De clerico faciendo pro uno tantum
Confirmatio uni tantum conferenda
De clerico faciendo pro uno tantum
De minoribus Ordinibus uni tantum conferendis
    De ordinatione ostiarii
    De ordinatione lectoris
    De ordinatione exorcistae
    De ordinatione acolythi
De sacris ordinibus uni tantum confendis
    De ordinatione subdiaconi
    De ordinatione diaconi
    De ordinatione presbyteri
    De consecratione plurium Electrum in Episcopos
Ritus pontificalis pro celebrando Sacramento Matrimonii
De benedictione nuptiarum
Ritus et formula absolutionis et benedictionis pontificalis
Ritus et formula benedictionis apostolicae

Dotychczas w serii ukazały się:

• Tom 1 - Missale Romanum Editio Typica 1962
• Tom 2 – Rituale Romanum Editio Typica 1952
• Tom 3 - Pontificale Romanum Editio Typica 1961-1962
• Tom 4 - Breviarium Romanum Editio Typica 1961
• Tom 5 - Liturgia trydencka Fontes Indices Concordantia 1568-1962