Encykliki, Adhortacje Apostolskie, Listy Pasterskie

   Chcielibyśmy zaprosić Szanownego Czytelnika do zapoznania i zainteresowania się dokumentami, które na przestrzeni wieków wydawane były przez Papieży Kościoła Katolickiego. Począwszy od bardziej oficjalnych jak Bulla Papieska, Encyklika Dogmatyczna po te mniej oficjalne jak Listy Pasterskie, Adhortacje Apostolskie czy opublikowane Przemówienia.
 Jako, że zdawać by się mogło, iż żyjemy w "czasach zamętu powszechnego", naszym głównym celem jest promowanie i rozprowadzanie dokumentów, dzisiaj albo zapomnianych, albo celowo pomijanych, ze względu na swoje "niemodne", "niepopularne", a może po prostu - zakazane i niechciane treści! NIech za przykład posłużą tu takie dokumenty Magisterium Kościoła Katolickiego, które należy uważać za najwyższy dostępny stopień nauczania Kościoła, a zatem najbardziej autorytatywny i wiążący w danych kwestiach, jak: Encyklika Quo Graviora, O wolnomularstwie papieża Leona XII z 13 III 1825 lub Humanum Genus, O masonerii Leona XIII z 20 IV 1884 r. Encykliki Quanta Cura i Syllabus Errorum, O błedach modernistów z 8 XII 1864 r. oraz Libertas, O wolności człowieka - papieża Leona XIII z 20 VI 1888 r - nie są tu wyjątkiem. Najbardziej jednak, w naszym mniemaniu niechcianym i pomijanym dokumentem, jest Encyklika Piusa XI Quas primas, O Królewskiej godności Chrystusa z 11 grudnia 1925 roku.

Czym jest encyklika?

Wstępnej odpowiedzi, jak zwykle, należy szukać w definicji rzeczy, o której się mówi. Słowo „encyklika” pochodzi z gr. słowa enkyklos (okólny), i oznacza orędzie, oficjalne pismo napisane przez papieża do biskupów i wiernych traktujące o zasadach wiary i moralności chrześcijańskiej, organizacji wspólnoty kościelnej, lub omawiające różne aspekty życia indywidualno-społecznego w świetle wiary. Jako takie, należy do autorytatywnego, zwyczajnego nauczania papieża instruującego biskupów i wiernych w wyżej wymienionych sprawach, pozwalając im w ten sposób odczytać Ewangelię Chrystusową w nowych warunkach życia, w których przyszło im żyć.

Przez autorytatywne rozumie się to, że stoi za nim autorytet samego Kościoła, który reprezentuje papież jako Jego widzialna głowa; przez zwyczajne należy rozumieć nauczanie papieża i biskupów, będących z nim w jedności, w sprawach wiary i obyczajów. Papież poprzez swoje encykliki, z jednej strony, naucza wiernych podając biskupom materiał do nauczania; z drugiej strony, informuje wszystkich ludzi (również niewierzących, tzw. ludzi dobrej woli) o stanowisku Kościoła katolickiego w danych sprawach

W historycznym rozwoju

Na samym początku, tj. od IV w., encyklika była listem okólnym biskupów do ich użytku wewnętrznego. Od VI w. odnosi się już tylko do listów papieskich wysyłanych do biskupów i oddanych jego pieczy wiernych. Jego obecny kształt i rozumienie przybrało pod koniec XVIII w. Praktykę wydawania (publikowania) encyklik rozpoczął papież Benedykt XIV swoją Ubi primum, w 1740 r., a wdrożył w życie jako normalną formę nauczania papieskiego Grzegorz XVI (1831-1846). Encykliki swoją nazwę czerpią z pierwszych łacińskich słów, w jakich są zawsze oryginalnie spisywane. Z początku ich treścią były sprawy wiary i organizacji kościelnej, później z czasem komplikowania się życia, pod wpływem rozwoju naukowo-technicznego, doszły tematy moralne

Tematyka i znaczenie

Jak wspomnieliśmy wyżej, tematem encyklik są z reguły sprawy wiary, organizacji kościelnej i moralności katolickiej omawiane przez papieży, w obliczu wielorakich przemian cywilizacyjnych współczesnego świata, pod wpływem nowych odkryć naukowych i technicznych. Ostatnie dwa wielki przyniosły dodatkowo problemy społeczne, jakie się z tym zaczęły wiązać. Chodzi o to, by pokazać dzisiejszemu człowiekowi całokształt życia indywidualno-społecznego w perspektywie nauczania Jezusa Chrystusa. I na tym polega ich niezastąpiona rola: zawierają całą wykładnię nauki Chrystusa dla każdego z nas

Niektóre z nich odegrały szczególną i przełomową rolę w prawidłowym odczytaniu Objawienia Bożego oraz w obronie podstawowych praw ludzkich, torując drogę nowym cywilizacyjnym rozwiązaniom. I tak np. papież Leon XIII w Libertas praestantissimum (1888), mówi o związku między wolnością i liberalizmem; a w Rerum novarum (1891), porusza kwestię społeczną i prawa pracowników. Pius XI w Casti connubi (1930), ukazuje prawidłowe zasady życia małżeńskiego, Pius XII w Mystici Corporis Christi (1943), tłumaczy koncepcję Kościoła jako Mistycznego Ciała Chrystusa, a w Divino Afflante Spiritu (1943) wyznacza kryteria dla studiów biblijnych
Skoro encykliki są skierowane do biskupów i ogółu wiernych, a także do wszystkich ludzi dobrej woli, zatem winni je czytać wszyscy.

Dziś na ogół wyróżnia się trzy okresy, w jakich powstawały encykliki: do Soboru Watykańskiego I (1876) opublikowano 194 encyklik, do Soboru Watykańskiego II (1963-1965) – 263, po tym Soborze – 32. Z tego papieże XX w.: Grzegorz XVI napisał 16 encyklik, Pius IX – 33, Leon XIII – 48, Pius X – 10, Benedykt XV – 12, Pius XI – 30, Pius XII – 23