Dzieło historiozoficzne, w którym autor udowadnia jedną z najważniejszych swych naukowych tez — państwo mające rację bytu nie może być cywilizowane na dwa sposoby, jedna z cywilizacji musi stać się dominująca. Opisuje też prawa cywilizacji takie, jak współmierność, nierówność, trwałość i ekspansja. Książka oparta na wydaniu londyńskim z 1982 roku, uzupełniona o zmiany pisowni i nie wydane wcześniej fragmenty. Wprowadzono zmiany tylko tam, gdzie było to niezbędne, w żaden sposób nie wpływając na zawartość merytoryczną i swoistość stylu. Dzieło historiozoficzne, w którym autor udowadnia jedną z najważniejszych swych naukowych tez — państwo mające rację bytu nie może być cywilizowane na dwa sposoby, jedna z cywilizacji musi stać się dominująca. Opisuje też prawa cywilizacji takie, jak współmierność, nierówność, trwałość i ekspansja. Książka oparta na wydaniu londyńskim z 1982 roku, uzupełniona o zmiany pisowni i nie wydane wcześniej fragmenty. Wprowadzono zmiany tylko tam, gdzie było to niezbędne, w żaden sposób nie wpływając na zawartość merytoryczną i swoistość stylu.

Spis treści

Rozdział wstępny

CZĘŚĆ I. KULTURA UMYSŁOWA

Rozdział I. Historyzm a podkład ludowy

1. Historyzm

2. Podkład ludowy

3. Historyzm a ludowość

Rozdział II. Dary przyrody

Rozdział III. Handel i przemysł

Rozdział IV. Oświata

CZĘŚĆ II. TWÓRCZOŚĆ POLSKA

Rozdział V. Zdatność artystyczna

1. Sztuka plastyczna

2. Muzyka

3. Poezja — i uwagi ogólne

Rozdział VI. Zdatność naukowa

1. Nauki ścisłe

2. Nauki przyrodnicze

3. Geografia

4. Nauki humanistyczne

5. Filozofia

6. Nauka, oświata, dobrobyt

Rozdział VII. Zdatność polityczna

CZĘŚĆ III. POWSZECHNOŚĆ SPRAWY POLSKIEJ

Rozdział VIII. Dążenia do syntezy Zachodu a Wschodu

Rozdział IX. Stosunek do Europy

1. Młodszość cywilizacyjna a chyżość historyczna

2. Teoria Pawła Brudzewskiego

3. Stosunek do zachodnich form państwowych

4. Obrona kultury zachodniej

5. Skutki rozbiorów

6. Udział w walkach o wolność

7. Stałość Logosu, zmienność Ethosu

Rozdział X. Polska wobec słabszych

1. Polska a Czechy

2. Ruś

3. Inne narody słowiańskie

4. Polska wobec Litwy

5. Podróżnicy polscy wobec ludów pierwotnych

CZĘŚĆ IV. WYNIKI DOCIEKAŃ I WNIOSKOWAŃ

Rozdział XI. Najwyższy regulator historii

1. Jedność cywilizacyjna

2. Problem ludności a obszaru

3. Nusarchia

Wynik dociekań

Rozdział XII, dodatkowy

Horoskopy nowego okresu

1. Po pokoju wersalskim

2. Państwo

3. Społeczeństwo

4. Cywilizacja

Wynik wnioskowań