O wcieleniu. Dlaczego Bóg stał się człowiekiem? - św. Anzelm z Canterbury

O wcieleniu. Dlaczego Bóg stał się człowiekiem? - św. Anzelm z Canterbury

Często i bardzo usilnie słowami i listami przez wielu byłem proszony, abym spisując powierzył pamięci dowody pewnej prawdy naszej wiary, które zazwyczaj przedstawiam poszukującym. Mówią [oni] bowiem, że się im podobają i sądzą, że są wystarczające. Proszą o to nie dlatego, jakoby na podstawie dowodów mieli dochodzić do wiary, lecz by dowody tego w co wierzą, podobały się intelektowi i kontemplacji i by w miarę możliwości byli zawsze gotowi do przedstawienia każdemu pragnącemu dowodu tej nadziei, która jest w nas. To pytanie zwykli nam stawiać zarówno niewierzący, uważający chrześcijańską prostotę za głupstwo, jak i liczni wierzący zastanawiając się w sercu nad tym, z jakiego powodu, lub nawet z jakiej konieczności, Bóg stał się człowiekiem i swoją śmiercią, jak wierzymy i wyznajemy, przywrócił życie światu, skoro to samo mógł uczynić albo za pośrednictwem innej osoby, czy to anielskiej czy ludzkiej, albo tylko swoją boską wolą. O tę prawdę pytają i pragną [jej] dowodu nie tylko uczeni, lecz także liczni ludzie prości. Ponieważ więc wielu prosi o rozważanie na jej temat, i chociaż w badaniu wydaje się [ona] być bardzo trudną, a w rozwiązaniu jednak dla wszystkich jest możliwa do zrozumienia, a z powodu [jej] użyteczności i piękna dowodzenie godne jest umiłowania. I chociaż Ojcowie Kościoła powiedzieli już to, co powinno wystarczyć, to jednak postaram się proszącym ukazać to, co Bóg raczy przede mną otworzyć. A ponieważ to, co jest poszukiwane za pomocą pytania i odpowiedzi, wielu i mniej uzdolnionym umysłom lepiej jest dostępne i dlatego bardziej się podoba, jednego z tych, którzy o to usilnie proszą, i który spośród innych natarczywiej do tego mnie namawia, przyjmę [jako] dyskutującego ze mną, i w ten sposób Boso [będzie] pytał, a Anzelm odpowiadał.
Fragment: Księga pierwsza - O wcieleniu. Dlaczego Bóg stał się człowiekiem? - św. Anzelm z Canterbury

Istnieją dzieła, które wyznaczają całe epoki, jak na przykład Metafizyka Arystotelesa, czy De civitate Dei św. Augustyna jeżeli chodzi o świat Zachodu. Każda wielka cywilizacja, czy tradycja kulturowa posiada zbiór swoich tekstów kanonicznych bez których nie byłaby tym, czym jest. Publikowane tutaj tłumaczenia trzech traktatów teologicznych św. Anzelma z Canterbury niewątpliwie do takiej kategorii dzieł należą. Szczególnie zaś traktat Cur Deus homo?. Ten bowiem wyznaczył, co najmniej na kilka wieków, kierunki rozwoju zachodniej refleksji teologicznej w takich kwestiach, jak natura Boga, jego stosunek do stworzenia ze szczególnym uwzględnieniem człowieka, powody i mechanizm Odkupienia, czy udział człowieka w zbawczym dziele Boga. Ale i pozostałe dwa Anzelmowe traktaty są bez wątpienia kamieniami milowymi na drodze wiodącej do rozjaśnienia takich prawd chrześcijańskiej wiary, jak tajemnica cudu Wcielenia jako ostatecznego zjednoczenia tego, co Boskie z tym, co ludzkie, synergia łaski Bożej i wolnej woli w procesie odkupienia, czy wreszcie rozumienie osoby w kontekście zagadnienia Trójcy Świętej na podobieństwo której człowiek został stworzony. To wszystko powoduje, że prezentowane teksty mają, jak się wydaje, wartość nie tylko historyczną, istotną z punktu widzenia badacza, czy osoby zainteresowanej dziejami teologii zachodniego Chrześcijaństwa, ale również walor egzystencjalny dla każdego, kto pragnie pogłębić rozumienie swojej wiary, do czego zachęca nas też Słowo Boże.

Adam Rosłan (ze wstępu książki)

>> Św. Anzelm z Canterbury - O upadku diabła (dialog). <<

'Dlaczego Bóg stał się człowiekiem?' podzieliłem na dwie księgi. Pierwsza z nich zawiera odpowiedzi wierzących na zarzuty niewierzących, odrzucających chrześcijańską wiarę, gdyż niewierzący sądzą, że sprzeciwia się ona rozumowi. Pominąwszy więc [czysto hipotetycznie] Chrystusa w odniesieniu do obydwu tych stanowisk, tak jakby nigdy nie istniało coś związanego z Nim, dowodzi się tam przy pomocy koniecznych argumentów, że jest niemożliwe, by jakikolwiek człowiek mógł zostać bez Niego zbawiony. W drugiej księdze natomiast podobnie, tak jakby nic nie było wiadomo o Chrystusie, pokazuje się przy pomocy nie mniej jasnego argumentu i prawdy natury ludzkiej, że została ona ustanowiona po to, by w jakiś sposób była szczęśliwa dzięki nieśmiertelności, i cały człowiek, to jest dusza i ciało, tego zażywał.

Św. Anzelm z Canterbury (ze wstępu do traktatu 'Dlaczego Bóg stał się człowiekiem?')

Książka zawiera trzy traktaty św. Anzelma z Canterbury:

• Dlaczego Bóg stał się człowiekiem?,
• List o wcieleniu słowa oraz
• O dziewiczym poczęciu i o grzechu pierworodnym

O Autorze:

Św. Anzelm z Canterbury lub Anzelm z Aosty (ur. 1033/1034, zm. 21 kwietnia 1109), średniowieczny filozof i teolog pochodzący z Włoch, uważany za twórcę scholastyki. Był przeorem benedyktyńskiego klasztoru w Bec w Normandii, później w latach 1093-1109 został arcybiskupem Canterbury. Jako arcybiskup uczynił z Bec poważny ośrodek naukowy średniowiecznej Europy. Będąc arcybiskupem Canterbury wchodził w konflikt z władcami Wilhelmem II i Henrykiem I o inwestyturę. Nie chcąc się ugiąć w tym sporze, dwukrotnie opuszczał Anglię w roku 1097 i 1106. Spór zakończył się kompromisem. Władca zrezygnował z mianowania biskupów, jednak odbierał hołd z ziem administrowanych przez kościół. Filozofia św. Anzelma zalicza się do średniowiecznego nurtu dialektycznego. Filozof ów był głosicielem prymatu intelektu nad czystą wiarą i dowodził w swoich dziełach, iż da się udowodnić istnienie Absolutu (Boga) za pomocą czystego rozumu.