Książka U podstaw kultury katolickiej jest zbiorem artykułów i konferencji, obracających się wokół najistotniejszych zagadnień kultury religijno-moralnej. Ojciec Jacek Woroniecki zachęca nas do głębszego zastanowienia się nad podstawowymi problemami obecnymi w życiu katolika. W świetle jego rozważań możemy dokładniej przyjrzeć się naszej postawie religijnej. Autor nie tylko charakteryzuje główne błędy, powszechne i dzisiaj, ale pokazuje, jak wejść na drogę prawdziwej wiary. Przestrzega, iż inaczej na:

"służbę Bożą miejsca być nie może, pozostaje tylko posługiwanie się Bogiem".

Rozważania wybitnego przedwojennego polskiego myśliciela, jakim był Jacek (Adam) Woroniecki OP na temat kultury katolickiej są ciągle aktualne jak zawsze aktualnym jest sam człowiek, prawda, dobro i najważniejsze ludzkie przeżycia w aktach religii. Przecież religia jest ogniskową całej kultury, szczególnie zaś kultury jako sposobu życia Polaków przez tyle pokoleń. A w religijnych przeżyciach występują i winny występować w harmonijnym powiązaniu wszystkie wątki kultury - a więc poznanie racjonalne, moralne postępowanie uwieczniające się w obyczajowości rodzinnej i szerszych grup społecznych, łącznie z narodem; różnorodne formy sztuki, od sztuki logicznego myślenia poczynając, poprzez teatr, literaturę, muzykę, malarstwo - na architekturze kończąc; wreszcie w religii dokonuje się samopoznanie człowieka jako bytu przygodnego, o kruchym istnieniu, lecz wielkich pragnieniach, wzlotach i upadkach.

My Polacy te wszystkie przeżycia religijne nasycamy głęboką uczuciowością w życiu osobistym i wolnością w życiu społecznym.

Jeśli kultura jest ujawnieniem się ludzkiego życia osobowego, to od kultury nie ma ucieczki, chociaż i w samej kulturze mogą się wydarzyć różne pułapki. Są one wyrazem utraty wewnętrznej harmonii człowieka spowodowanej złym użyciem rozumu, nadużyciem wolności przerostem uczuciowości. Ojciec Jacek Woroniecki dostrzega wadę Polaków na polu religii w postaci przerostu uczuciowości, sentymentalizmu, zmniejszonej ludzkiej refleksyjności -miast jasnego kierowania się rozumem oświeconym wiarą. Właśnie religia, jako ogniskowa kultury, może zabezpieczyć rozwój harmonijny wszystkich ludzkich przeżyć tak poznawczych i naukowych, jak przeżyć moralnych w realizowaniu dobra przeżyć twórczych w ujawnianiu piękna ludzkiego życia osobistego i społecznego. Nade wszystko religia nadaje ostateczny sens ludzkiemu życiu, wiodąc człowieka ku szczęśliwej wieczności. Dlatego też religijna kultura jest konieczna dla wychowania siebie samego, swej rodziny. Narodu, który bez religii traci rację swe racjonalnego bytowania.

Rozważania o. Woronieckiego, chociaż przeprowadzane na materiale przeżyć Polaków po odzyskaniu niepodległości, są ważne i dzisiaj aby tej odzyskanej kruchej zagrożonej niepodległości osobistej i narodowej nie utracić, lecz ją umocnić. Warto raz jeszcze przemyśleć i przeżyć to, o czym pisał znakomity polski myśliciel o, Woroniecki.

(Mieczysław Albert Krąpiec OP)

Składają się na tę publikację następujące artykuły drukowane przez Autora głównie w prasie XX-lecia międzywojennego:

• Tekst Sensus catholicus opublikowano w „Prądzie" z 1924 (nr 1, s. 7-11; nr 2-3, s. 55-59);
• artykuł Życie religijne współczesnej inteligencji polskiej ukazał się w tym samym piśmie w roku 1926, (nr 1-4, s. 3-6);
• O stosunku moralności do religii znaleźć można w „Wiadomościach Archidiecezjalnych Warszawskich" z 1911 (nr 3-4, s.54-63; nr 5-6, s. 99-107);
• Podstawy filozoficzne i teologiczne chrześcijańskiej nauki o małżeństwie drukowano w pracy zbiorowej pt. Małżeństwo w świetle nauki katolickiej, Lublin 1928, s. 41-63; s. 253-266;
• tekst Doniosłość wychowawcza liturgii eucharystycznej, będący przemówieniem na polskiej sekcji Kongresu Eucharystycznego w Chicago w 1926 r. odnaleźć można w „Mysterium Christi" z 1921 (nr 1, s. 1518; nr 2, s. 15-18, nr 3, s. 23-27, nr 4, s. 21-26; nr 5, s. 21-26);
• tekst przemówienia wygłoszonego na Kongresie Katolickim w Warszawie w 1921 r. zatytułowany O ton Akcji Katolickiej ukazał się w „Prądzie" w 1922 r. (nr 4-6, s. 90-98, s. 142-145);
• ostatni artykuł Ofiarność społeczna i warunki jej rozwoju pochodzi z „Wiadomości Uniwersytetu Lubelskiego" z 1923 (nr 2).

Wymienione artykuły zostały zebrane przez samego Autora i ukazały się w Poznaniu w 1935 r. — właśnie to wydanie stało się podstawą niniejszej publikacji.

Choć od pierwszego wydania książki (1935 r.) minęło kilkadziesiąt lat, to jednak spuścizna o. Jacka Woronieckiego nie jest znana szerokiemu gronu czytelników, a zasługuje ona niewątpliwie na przypomnienie i spopularyzowanie.

Ze względu jednak na to, że omawiana pozycja ukazała się przeszło 80 lat temu, kilka słów trzeba poświęcić artykułowi dotyczącemu małżeństwa. Nauka Kościoła w tym względzie w swoich fundamentach nie uległa zmianie, Kościół nadal głosi z mocą naukę o nierozerwalności i jedności małżeństwa, jednak podkreśla się bardziej podmiotowy charakter związku małżeńskiego i nieco inaczej definiuje cele małżeństwa (por. Katechizm Kościoła Katolickiego, p.1601). Powyższe uwagi należy mieć na względzie w czasie lektury wspomnianego tekstu, jak też pamiętać, że odniesieniem artykułu o doniosłości wychowawczej Eucharystii była liturgia trydencka. Nie zmienia to jednak faktu, że proponowana przez nas książka ze względu na aktualność poruszanej w niej problematyki ma szansę przyczynić się do właściwej formacji intelektualnej i religijnej polskiej inteligencji i dziś.