Teodor Jeske-Choiński - Neofici polscy. Materiały historyczne (Reprint)

Jest to niezwykle rzadka książka Teodora Jeske Choińskiego, owoc jego czteroletniej pracy w archiwach, która zakończyła się powstaniem udokumentowanego materiału historycznego - słownika zawierającego rody i nazwiska osób, które najczęściej w związku z frankistami lub później w XIX wieku przeszły na katolicyzm ewentualnie na protestantyzm.

To wszystko opowiedziane jeszcze znakomicie przez samego Autora, który tworząc pracę o frankistach zgromadził przy okazji olbrzymi materiał historyczny, z którego mogła powstać właśnie omawiana praca "Neofici polscy".

Ze wstępu autora:

„Zapyta ktoś: jaki cel może mieć ten słownik? Odpowiem na to: jest to materiał historyczny, jak każdy inny. Wydaje się, słowniki szlachty (herbarze), literatów, artystów, lekarzy, prawników itd. Dlaczego by ludzi nie miało obchodzić ilu Żydów przyjęło wiarę chrześcijańską, gdzie, kiedy, dlaczego i z jakich sfer się nasi neofici rekrutowali?

Ciekawość ta jest bardzo naturalna w społeczeństwie, w którym krew semicka wsiąka od pewnego czasu we wszystkie sfery, a wraz z nią jej poglądy i tradycje. Pragnąć, aby mój słownik neofitów był dokumentem, rzeczywistym źródłem historycznym, bez żadnych dodatków fantastycznych, umieściłem w tomie niniejszym prawie wyłącznie tych neofitów, których metryki na własne oczy widziałem. Nawet metryki frankistów, aczkolwiek je Kraushar przedrukował dokładnie, sprawdziłem sam dokładnie we Lwowie, Kamieńcu Podolskim i w Warszawie. Uczyniłem to rozmyślnie, przekonałem się bowiem wielokrotnie, iż wiadomości, obiegające z ust do ust, bywają rzadko ścisłe.

Inaczej wygląda zwykle legenda, inaczej dokument”. Niniejszy słownik neofitów polskich zawiera ich spis od wieku XVI do XIX obejmując te osoby które ochrzciły się w Kościele katolickim, luterańskim i kalwińskim.